İnovasyonda Yapılan Hatalar – Ali Özgenç –

İnovasyonun kaçınılmaz hale geldiğini gören şirketler işe bir şekilde kalkışmayı deniyorlar. Ancak iyi niyetle ve el yordamıyla yapılan bu girişimler genellikle hüsranla sonuçlanıyor. Çünkü resmin tamamını dikkate almadan atılan ilk adımlar faydadan çok zarar getiriyor ve gelecekte atılacak doğru adımları da zayıflatıyor.

İnovatif olmayı başarmış şirketlerin bunu sürdürebilmesi ne kadar hayatiyse, inovatif bir şirket haline gelmeyi hedefleyenlerin bazı hatalara düşmemesi de o kadar önemli. İnovasyonda sıklıkla yapılan altı temel hata var:

1. DELEGASYONLA İNOVASYON

Birçok şirket inovasyon konusuna çalışanlarını eğiterek başlamak istiyor. Çalışanların eğitimi bir şirkette inovasyonun yayılması, fark yaratacak fikirlerin ortaya çıkması, ve anlamlı projeler yapılabilmesi için gerçekten çok önemli. Ancak inovasyonun alttan gelebilmesi için liderlik tavrı ve şirket iklimi gibi unsurların yerli yerinde olması gerekir. Bunlar henüz tamam değilse işe tepeden başlamak daha kolay ve hızlı mesafe aldırır. Özetle, inovasyon liderliğinin çalışanlara delege edilmeyip şirket tepe yönetimi tarafından üstlenilmesi gerekir. Öte yandan, tepe yönetiminin örnekler oluşturarak ikna edilmesi gerekiyorsa ve üst yönetim içerisinde en az bir sponsor varsa, inovasyona alttan başlamak da bir yol olabilir.

2. İNOVASYON VE YARATICILIK

İnovasyonu yaratıcılıkla eş anlamlı zannetmek en sık düşülen yanılgılardan biri. Yaratıcılık, yeni ve özgün bir şeyin ortaya çıkarılması. İnovasyon ise ancak yaratıcı fikirlerin uygulanmasıyla mümkün olabilir. Yaratıcılık inovasyonun başlangıç noktası. İnovasyon yaratıcı bir sürecin sonucu. Yaratıcılık aşamasında kalıp inovasyona dönüşememiş birçok örnek var. Xerox dünyanın ilk PC’sini, ilk Word programını, CAD/CAM yazılımını ve daha birçok şeyi geliştirdiği halde bunları ticarileştirmedi ve büyük inovasyon fırsatları kaçırdı. Kodak dünyanın ilk dijital fotoğraf makinesini geliştirdi ama onu piyasaya sürmedi.

3. İNOVASYON VE AR-GE

Özellikle teknik inovasyonlar Ar-Ge’den başlayabiliyor. Bunlar bazen yeni geliştirilen teknolojilerin uygulamaya sokulmasıyla, bazen de Ar-Ge tarafından geliştirilen yeni ürün fikirleriyle oluyor. Ancak Ar-Ge inovasyonların başlayabileceği yerlerden yalnızca biri. İnovasyon diğer çalışanlardan, müşterilerden, iş ortaklarından başlayabilir. Özellikle müşterilerden başlayan inovasyonlar hazır bir pazar bulacağı için son derece başarılı olabilir. İnovasyonun Ar-Ge ile eşanlamlı olmamasının bir nedeni de inovasyonun yalnızca yeni ürün ve süreçlerle sınırlı olmaması. İş Modeli, Pazarlama, Müşteri Deneyimi, Hizmetler gibi birçok alanda inovasyon yapılabilir.
Maalesef Türkiye’de devlet tarafından da inovasyon değil, yalnızca Ar-Ge teşvik ediliyor. Bu doğru bir yaklaşım değil. Bloomberg’in yayınladığı Ar-Ge’ye en fazla para harcayan 20 şirket listesiyle her yıl yayımlanan Dünyanın En İnovatif Şirketleri listelerini karşılaştırırsanız birbirlerini tutmadığını göreceksiniz. İnovasyon Ar-Ge demek değildir.

4. TEŞVİKLE İNOVASYON

İnovasyona yanlış adımla başlamanın en tipik örneği, bir öneri sistemi oluşturup ucuna da bir ödül koymak. “Ne fikriniz varsa söyleyin” şeklinde anons edilen bu girişimler çok faydalı olamıyor. Dahası, bu şekilde başladığınız zaman, ileride doğru bir şekilde başlamanıza da ket vurabiliyor. Toplam resmi görmeden ve bazı sistemleri yerli yerine oturtmadan fikir toplayarak başlatılan bir girişim, her ne kadar iyi niyetli olsa da, işin yaratıcılık aşamasında kalmasına neden olabilir. Bu da bir şirketi inovatif hale getiremeyeceği gibi inovasyon konusunda da hayal kırıklığı yaratır.

5. İNOVASYON VE PROJE

İnovasyonları gerçekleştirmek için genellikle proje sistematiği kullanılıyor. Proje ekiplerinin de kullandığı belirli inovasyon araçları, proje metodolojileri var. Değer İnovasyonu metodolojisi bunlardan biri. Bu metodolojiler önemli ve faydalı ama yetersiz. Ayrıca, her proje metodolojisi her projeye ve her duruma da uymuyor. Buna karşın özellikle belli bir metodolojinin temsilciliğini almış danışmanlık şirketleri herkesi aynı şekilde yönlendirmeye çalışıyorlar. Bu da doğal olarak ideal bir sonuç vermiyor. Bir şirketi inovatif hale getirmek; bir gruba bir proje metodolojisi öğretmek ve bununla proje yürütebilir hale gelmenin ötesinde bir şey.

6. KONTROL LİSTESİYLE İNOVASYON

İş mükemmelliği, kalite yönetimini araçlarının iş yönetimine uygulanmasıyla ortaya çıkan bir model. Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı (EFQM) tarafından şablonlaştırıldı. Türkiye’de Kalder tarafından da uygulanıyor. Bu şablonun gereklerini tam anlamıyla yerine getiren şirketlerin belli bir iş mükemmelliği düzeyine ulaşabileceği öngörülüyor. EFQM, üyelerinden gelen yönlendirmelerle 2010 yılında kullandığı şablonun içine inovasyonu monte etmeye çalıştı. Ancak mevcut şablonun yapısını değiştirmek istemediği için inovasyon modele yamanarak eklendi. Oysa inovasyon bu şekilde çalışmıyor. Her sektör ve her durum için geçerli bir şablonu da yok ve yine bu nedenden ötürü inovasyon, tek fark yaratıcı! Kaliteli olmak önemli ama artık yetmiyor. Farklı olmak, sürüden ayrılmak lazım. Bunun da yolu inovasyon yönetiminden geçiyor.

Ali Özgenç
Keiretsu Forum Türkiye
Kurucu Ortağı
ali@algoritmaconsulting.com