Türkiye’deki girişim ekosistemi son dönemde yüksek faiz oranları ve frenlenmiş döviz gibi makroekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmış olsa da, doğru stratejilerle melek yatırımcı ilgisini yeniden canlandırmak mümkün. Hızlı toparlanma ve yeniden büyüme potansiyeli taşıyan bu ekosistem, bazı yenilikçi yaklaşımlarla yatırımcıların ilgisini çekebilir. Örneğin girişimcilerin finansal okuryazarlık, pazarlama ve global genişleme gibi stratejik alanlarda eğitilmesi, yatırımların daha verimli kullanılmasını sağlayarak melek yatırımcıların yatırım yapma riskini azaltırken ekosisteme olan güvenini artıracaktır. Bu strateji, iki yönlü bir fayda yaratır; hem yatırımcıların ilgisini çeker hem de girişimlerin büyüme potansiyelini artırır.
Devlet Teşviklerinin ve Vergi Avantajlarının Genişletilmesi
Melek yatırımcılar için Hazine ve Maliye Bakanlığı nezdinde sağlanacak genişletilmiş vergi teşvikleri, girişimcilik ekosistemini canlandırmanın önemli bir aracı olabilir. Devletin sunduğu teşvikler daha cazip hale getirilirse, yatırımcıların risk iştahı artabilir. Girişimciler ise bu süreçte fon bulma aşamasında daha fazla seçenekle karşılaşacak ve sermayeye daha rahat ulaşabileceklerdir. Devletin aynı zamanda girişimcilerin eğitilmesi ve desteklenmesi için programlar başlatması, ekosistemi sürdürülebilir hale getirebilir.
Melek Yatırımcılar için Ortak Yatırım Alanları Oluşturulması
Melek yatırımcıların bir girişime aktaracakları en düşük tutar (ticket size), kitle fonlamasına katılan yatırımcılara göre oldukça yüksek miktarlardadır. Aynı zamanda melek yatırımcılar klasik yatırım araçları yerine girişimlere yatırım yaparak oyunun içinde olmak isterler. Bu nedenle melek yatırımcılık kavramı, diğer yatırımlara yönelen yatırımcılardan farklı özelliklere sahiptir. Melek yatırımcılar bazı durumlarda, ilgilendikleri girişime güven ortamı oluşmadığını düşünerek risk almaktan kaçınabilmektedir. Bu olasılığı öngörerek melek yatırımcılar arasında odak gruplar (focus group) oluşturulup, sektör bazında kümelenmeler yaratmak suretiyle ortak yatırım (co-investment) yapmalarına imkan sağlanabilir. Odak grupların oluşturulması, melek yatırımcılar arasında deneyim paylaşımı imkanı sağlarken yatırım iştahını da artıracaktır. Ayrıca melek yatırımcıları Hazine ve Maliye Bakanlığı nezdinde Bireysel Katılımlı Yatırımcılar (BKY) yaparak ek faydalar sağlamak da melek yatırım ağlarına önemli görevleri arasındadır.
Yenilikçi Finansal Araçlar ile Sermaye Erişimini Kolaylaştırma
Şu an içinde bulunduğumuz makroekonomik ortam düşünüldüğünde, girişimlerin sermayeye ulaşma maliyeti oldukça yüksek gözükmektedir. Bu nedenle de yatırımcılar ve girişimciler için yenilikçi finansal araçların sunulması çok önemli bir hale gelmiştir. Bir önceki paragrafta belirttiğim gibi ortak yatırım konusunda odaklanmış yatırımcı grupları, girişimcilere özel tasarlanacak düşük maliyetli kredi programları gibi çözümler, girişimcilerin daha fazla sermayeye kolayca ulaşmasını sağlarken, yatırımcıların da güvenle yatırım yapmasını teşvik eder. Ayrıca girişimcilerin finansman stratejileri konusunda eğitilmesi, girişimlerinin sürdürülebilir ve büyüyebilir bir yapıya sahip olmalarında çok önemli bir yere sahiptir.
Girişimlerin Uluslararası Genişleme Potansiyelini Artırmak
Girişimlerin uluslararası pazarlara açılma potansiyeli, melek yatırımcılar için büyük bir cazibe unsurudur. Yatırımcılar, TL harcayıp USD kazanacak bir girişime yatırım yapma konusunda daha hevesli olacaktır. Girişimcilerin de bu süreçte uluslararası iş yapma, büyüme stratejileri ve yabancı pazarlarda var olma konularında eğitilmesi kritik bir rol oynar. Yatırımcılarını doğru girişimlerle buluşturması çok önemli olan melek yatırım ağlarının yurt dışında da etkin rol oynayarak, uluslararası pazarlara açılma ihtimali olan girişimleri yurt dışındaki doğru fon ve ağlarla buluşturması, bununla birlikte ikinci aşama yatırım süreçlerini de yönetmesi çok önemlidir.
Yatırımcı ve Girişimci Eğitim Programları ile Bilinçli Ekosistem Yaratmak
Girişimcilerin finansman, operasyonel yönetim, pazarlama, müşteri ilişkileri yönetimi ve uluslararası genişleme gibi alanlarda da bilgi sahibi olması çok değerlidir. Yatırımcıların da girişimcilik ekosistemi hakkında daha fazla bilgi edinmeleri ve riskleri nasıl yönetebileceklerini öğrenmeleri önemlidir. Bu iki grubun birlikte eğitilmesi ve işbirliği yapması, ekosistemi hem yerel hem de küresel ölçekte daha dayanıklı hale getirir. Burada da en büyük görev melek yatırım ağlarına düşmektedir. Gerçekleştirilecek eğitim programlarıyla birlikte hem girişimciler hem de yatırımcılar verecekleri kararlarda daha etkili sonuçlara ulaşabileceklerdir.
Sonuç olarak melek yatırımcıların girişimlere olan ilgisini artırmak için ülkenin makroekonomik sorunlarının çözülmesini beklemek doğru olmayacaktır. Girişimcilere sağlanacak eğitimlerin yanısıra TÜBİTAK, KOSGEB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı gibi kurumların sağladığı desteklerin artırılması ile ekosistemin güçlendirilmesi ve dayanıklı hale getirilmesi mümkün olacaktır. Girişimcilerin doğru stratejilerle eğitilmesi, hazırlanacak iyi iş planlarıyla birlikte yatırımların daha etkin kullanılmasını ve risklerin azaltılmasını sağlayacak, bu da yatırımcılar için daha cazip bir ortam yaratacaktır.
Ali Erdoğdu
Keiretsu Forum Türkiye
Yatırımcı ve Girişimci İş Geliştirme Yetkilisi