“Bir ülkenin gücü artık sürekli inovasyon yapabilmesine dayanıyor.”
Günümüzün savaşlarında ülkelerin inovasyon gücü belirleyici oluyor. Nitekim Şubat 2022’de Rus birlikleri Ukrayna’ya girdiğinde Rusya’nın silah ve insangücünü değerlendiren herkes Ukrayna’nın fazla dayanamayacağını düşünmüş idi. Ancak bir yıldan uzun bir süre sonra bakıldığında, özellikle inovasyon üstünlüğü ve elbette Batıdan gelen destek nedeniyle Ukrayna’nın direndiği görülüyor.
Çatışmalar başladıktan kısa süre sonra Ukrayna hükümeti kritik bütün verileri buluta yükledi ki devlet daireleri yıkılsa da işler yürüyebilsin. İki yıl önce kurulan Dijital Dönüşüm Bakanlığı ülkenin e-devlet mobil uygulamasını bir istihbarat aracına dönüştürdü. Böylece vatandaşlar, karşı tarafın birlikleri ile ilgili bilgi ve fotoğrafları buraya yüklemeye başladılar. Türkiye ve diğer ülkelerden aldıkları İHA’ları akıllıca kullandıkları gibi daha basit ticari dronları da keşif amacıyla kullandılar. Kaba güç değil inovasyon, artık savunma sanayiinde de belirleyici güç haline geldi.
İNOVASYON BELİRLEYİCİ
İnovasyon gücü yalnızca şirketler arasında değil, ülkeler arasında da yeni teknolojileri yaratma, kullanma, ve dönüştürme yetkinliği olarak kendini gösteriyor, ve uluslararası politikada da önemli bir konumlayıcı. Artık “işlerin yapılageldiği şekil” yeterli değil. Önemli olan inovasyonda daha iyi ve öncü olmak. İnovasyon her zaman önemli idi ama bugün eriştiği hızın geçmişte hiçbir örneği yok.
Bugün Yapay Zekanın (AI) kontrolsüz gelişimi ve geldiği nokta bir tartışma konusu. Bugün bildiğimiz AI’dan daha güçlü olan AGI yani Yapay Genel Zeka çalışmaları devam ediyor. AI belli bir problemi çözerken AGI’nın insan gücünde ve ötesinde herhangi bir zihinsel işlevi üstlenebileceği öngörülmekte. Açıkçası ben de AI’nın insana hizmet eder ve insanın hayatını kolaylaştırır bir modelin dışına çıkmasının engellenmesi taraftarıyım. Tabi eğer çok geç değilse.
Konu Savunma Sanayii olunca da sınırlamaların çok iyi çalışacağını sanmıyorum. AI sistemlerinin insan karar verme sürecini desteklemesi başka bir şey, iyi veya kötü kendi karar verme noktasına gelmesi yani insanı bypass etmesi başka bir şey. Bir çatışma ortamında karşı taraf bilgisayar hızında çalışıyorsa buna ayak uydurmak kaçınılmaz olabilir.
YAPAY ZEKANIN ROLÜ
Yapay Zekanın endişe verici tarafı türetici (“Generative”) olması. Yani bir seviyeye gelince orada durması sözkonusu değil. Bu kendini doğuran süreç giderek de hızlanacak. Bir hızlandırıcı ve gerçekleştirici olarak da AI inovasyon gücünü arttırmada kritik rol oynayacak. İnovasyonun bir güç belirleyicisi olmasının bir nedeni de inovasyonun doğurgan olması, yani inovasyonun inovasyonu doğurması.
Bir ülkenin gücü artık sürekli inovasyon yapabilmesine dayanıyor. Ülkenin uluslararası alanda ekonomik, askeri, sanatsal, kültürel, gücünü ortaya koyabilmesi de diğerlerinden daha inovatif olmasıyla ilgili. Burada ülkeler ve tabi Türkiye açısından bazı önemli noktalar ortaya çıkıyor. Öncelikle, Türkiye’de Ar-Ge ve Ar-Ge Merkezi kurma ile ilgili teşvikler var. Oysa inovasyona, inovasyonu geliştirmeye dönük teşvikler olmalı. Devletin, verdiğimiz teşviklerin sonucunda ülke ne kazandı diye bakması lazım. Bunlar inovasyonu teşvik edecek şekilde güncellenmeli. Üniversitelerin araştırma rolü Türkiye’de geride kaldı. Dünyada temel araştırmalarda üniversiteler çok iyi bir kaynak. Lafı edilip, verimli kullanılmayan Üniversite-Sanayi işbirliği canlandırılmalı. Burada da temel ölçüt işi sonuna götürüp ticarileştirmek olmalı.